Obrona wybrzeża

Mapka orientacyjna

   Jest i trzecia część przygody na półwyspie helskim. W tym materiale przedstawimy wam: Baterię Artylerii Nabrzeżnej "Schleswig-Holstaein". Wejście na przedstawione obiekty jest obarczone w większej mierze przymusowym kupnem biletu wstępu. Mimo wszystko wg. nas warto wydać te kilka złotych aby zobaczyć wszystko z bliska :)

1. Wstęp.

    Hel bronił się, aż 32 dni. Poddał się tylko z powodu bezcelowej dalszej obrony i niechęci ponoszenia kolejnych strat w ludziach, a nie jak większość by z nas myślała z powodu utraty zdolności obronnych. Niemcy zajmując Hel od razu docenili zdobyte tereny. Odremontowali baterię Laskowskiego nadając jej nową nazwę: "Schliesen", oraz zbudowali wiele nowych umocnień. Zwieńczeniem planu, było zbudowanie najpotężniejszej na świecie baterii dział obrony wybrzeża: trzech ogromnych armat "Adolfkanone" (kaliber - 406mm, donośność - 56km). Baterię tę nazwano "Schleswig-Holstein". Gdy zmieniła się sytuacja wojenna, bateria została zdemontowana i przeniesiona na wybrzeże francuskie. W Helu zostały tylko po niej monstrualne budowle:

-wieża kierowania ogniem,

-trzy stanowiska koszarowo-artyleryjskie, 

-dwa schrony amunicyjne.

   Wszystkie wymienione obiekty przetrwały do dnia dzisiejszego. Można je zwiedzać bez problemu, z drobnym wyjątkiem dla budowli 9c, która jest udostępniana do zwiedzania za pozwoleniem (ten obiekt zostanie przedstawiony na materiale video w swoim czasie).

2. Stanowisko koszarowo bojowe (9b na mapce orientacyjnej)

   

Stanowiska strzelnicze

Torpedy

Bomby głębinowe

Mina kontaktowa - galwaniczno uderzeniowa

   Mina kontaktowa, galwaniczno uderzeniowa - w czasie II wojny światowej była najbardziej rozpowszechniona. Taka mina wybucha w przypadku uderzenia kadłuba okrętu w wystający czop galwaniczno uderzeniowy. Miny stawiano z okrętów nawodnych, podwodnych i zrzucano z samolotów. Celem było takie postawienie miny, aby pływała ona tuż pod powierzchnią wody.

Agregat prądotwórczy

Motocykl z koszykiem

Łuski naboi artyleryjskich

Działo przeciwlotnicze - 37mm/67, 70-K, prod. ZSRR

   Konstrukcja oparta na zakupionej przez ZSRR w 1935r. armacie Bofors 25mm. Amunicja podawana w pięcionabojowych łódkach. Wersja ta została wprowadzona w 1940r. i była podstawową bronią automatyczną loty ZSRR w II wojnie światowej.

Podwójna armata przeciwlotnicza - 25mm, 110-PM, prod. ZSRR

   Podwójne sprzężone okrętowe działko przeciwlotnicze kaliber 25mm na podstawie typu 2M-3M. Jest to wariant armaty 72-K opracowanej w fabryce im. Kallnina na licencji Boforsa z 1933r. 110-PM był na uzbrojeniu nie istniejących już obecnie trałowców 206F.

Armata przeciwlotnicza 37mm/67, W-11, prod. ZSRR

Holowana armata przeciwlotnicza 37mm, 61-K, prod. ZSRR

Holowana armata przeciwlotnicza 85mm, 52-K, prod. ZSRR

Armata dywizyjna ZIS-3, 76,2mm, prod. ZSRR

   Uniwersalne, wykonane masowo działo, bardzo prostej konstrukcji. Projektując nowe działo położono nacisk na obniżenie pracochłonności i kosztów produkcji w porównaniu do wcześniejszych modeli armat dywizyjnych. Zastosowano tu koła podobne, jak w samochodach ciężarowych GAZ-AA, wypełnione masą gąbczastego kauczuku. Po wojnie była podstawowym wyposażeniem armii Bloku Wschodniego, do dziś jest używana w krajach trzeciego świata.

Holowana armata przeciwlotnicza S-60, 57mm, prod. ZSRR

Armata okrętowa 85mm/52, 90-K, prod. ZSRR

Podwójnie sprzężony WKM DSzK, 12,7mm, prod. ZSRR

   Wielkokalibrowy karabin maszynowy DSzK z dwustronnym ładowaniem taśmowym na podstawie M-38. Przeznaczony był do zwalczania celów powietrznych, morskich, lądowych pociskami przeciwpancernymi typu B-30, oraz pociskami zapalającymi B-32, BZT i ZP.

Przekrój urządzeń obronnych i konstrukcji budowlanych

Wygląd armaty znajdującej się obecnie w Norwegi

   Dane techniczne armaty "Adolfkanone":
-kaliber: 406,4 mm,
-masa działa: 159,4 t,
-ciężar pocisku: 1030-600 kg,
-ciężar ładunku: 294-335 kg,
-prędkość początkowa: 810-1050 m/s,
-zasięg maksymalny: 43,1-56 km,
-szybkostrzelność: ok 1 strz./min,
-żywotność lufy: ok 200 strzałów do 300 strzałów.

   Armata została pierwotnie zaprojektowana dla planowanych nowych niemieckich pancerników typu "H". Po wstrzymaniu w 1939 roku prac nad okrętami, wyprodukowane już 12 sztuk dział zostało przeznaczone dla artylerii nabrzeżnej. Do helskiej baterii trafiły trzy pierwsze egzemplarze seryjne ze słynnej firmy Friedrich Krupp AG z Essen.

   Pomyślna sytuacja na froncie wschodnim sprawiła, że krótko po zamontowaniu na stanowiskach i wstępnym przestrzelaniu armaty zostały przeniesione do nowej baterii na Wale Atlantyckim we Francji.

   Armata nabrzeżna była mocowana na specjalnej, dwupoziomowej wieży. Zasadniczy poziom służył do ładowania i obsługi armaty, a na dolnym znajdowały się urządzenia napędowe, m.in. obrotu wieży. Dwie windy amunicyjne dostarczały z poziomu obwodowego korytarza amunicyjnego pociski i ładunki miotające. Pancerz grubości ok 5cm zabezpieczał załogę i urządzenia wewnątrz wieży przed odłamkami oraz podmuchem wystrzału.
   Wieża ustawiona była na specjalnym, żelbetowym stanowisku, które umożliwiało ostrzał w sektorze 360° oraz niezbędną obsługę: czyszczenie i wymianę lufy.

Stanowisko koszarowo-artyleryjskie (9b) - przekrój konstrukcji

Fragment armaty Bofors 152,4mm

     Dane armaty BOFORS:

-długość lufy: 55 kalibrów,

-masa pocisku: 47 kg,

-prędkość początkowa: 920 m/s,

-maksymalny zasięg: 22,4-26,6 km,

-przebijanie pancerza: 78 mm na 15 km,

-masa działa: 10,5 t.

WP - Warsztat podręczny

Urządzenia filtro - wentylacyjne z lat 70

Urządzenia filtro - wentylacyjne z lat 70

Of - Oficerowie

Łóżka sypialne

Łóżka sypialne

Sz- Szeregowcy

Makieta baterii "Na cyplu"

Dca - Dowódca

Pokój dowódcy

Sz - Szeregowcy

Sala z akcesoriami medycznymi

IO - Izba opatrunkowa

Sala opatrunkowa

Po - Podoficerowie

Pokój z rentgenem

Podstawa armaty Adolfkanone

Urządzenie do taśmowania amunicji

P, Ł - Pomieszczenia z których dostarczano pociski i ładunki do armaty

   Amunicję składowano w czterech pomieszczeniach - po dwa dla pocisków i ładunków. Dla bezpieczeństwa umieszczono je w osobnej, przeciwległej do pomieszczeń załogi części budowli i wzmocniono grubszą konstrukcją ścian i stropu. Łącznie w komorach przechowywano 100 pocisków i tyle samo ładunków miotających. Ważnym elementem było utrzymywanie stałej  temperatury i wilgotności pomieszczeń.

   Amunicję w komorach transportowano do specjalnych śluz-podajników wyciągiem łańcuchowym. Tam były przetaczane na wózki transportowe, które pchano ręcznie do wind amunicyjnych w wieży.

   Zapas amunicji składowano w dwóch zewnętrznych schronach-magazynach. 

POCISKI

   Używano czterech typów pocisków o podobnej wadze ok. 1030 kg:

-przeciwpancerne,

-półpancerne-odłamkowe,

-odłamkowe.

   Ponadto stosowano lekkie pociski odłamkowe o wadze ok. 600 kg.

ŁADUNKI

   Ładunki składały się z dwóch części. Główny o masie 130 kg, umieszczony był w mosiężnej lub stalowej łusce. Do niego dokładano ładunek przedni o masie 164 kg dla cięższych pocisków lub    205 kg dla pocisków lżejszych. W warunkach magazynowych były przechowywane w specjalnych puszkach.

Mina i wykrywacz min

3. Wąskotorówka, stanowisko koszarowo bojowe (9c), magazyn amunicji (9e)

   Pozostałości po torowiskach wąskotorówek są rozsiane na całym półwyspie gdzie stacjonowało wojsko.

   Dzięki sieci kolejki wąskotorowej szybko zaopatrywano stanowiska armat w amunicję. Wagoniki z amunicją rozładowywano w przelotowym korytarz-tunelu biegnącym wzdłuż komór amunicyjnych.

Wnętrze kolejki wąskotorowej WLS 40

Tabliczka kolejki wąskotorowej WLS 40

Wagoniki kolejki wąskotorowe

Wagoniki kolejki wąskotorowe

Torowisko kolejki wąskotorowe

Magazyn amunicji (9e) - "Peron Hel"

Stanowisko koszarowo bojowe (9c)

Stanowisko koszarowo bojowe (9c)

Ekspozycja kolejowa w magazynie amunicji (9e)

4. Wieża kierowania ogniem (9d)

Przekrój wieży kierowania ogniem

Poszczególne kondygnacje wieży kierowania ogniem

Wieża kierowania ogniem

Fragment dalmierza

Radar

Widok z wieży obserwacyjnej

Wieża obserwacyjna

Pomieszczenie "radiowe"

*Większość fotografii jest własnego autorstwa. Niewielka część została zaczerpnięta z:
-broszur informacyjnych,
-www.fotopolska.eu,
-ekspozycji w muzeum,
-http://www.helmuzeum.pl
*Treści zostały zaczerpnięte głównie z  ekspozycji muzealnych oraz źródeł internetowych.