Nie taki mały ten cypel

Mapka orientacyjna

   Nadeszła pora na drugą część! Tym razem przedstawiamy wam fortyfikacje które można zobaczyć na samym cyplu. Niektóre obiekty były trochę niedostępne, ale jak to mówią: dla chcącego nic trudnego :) Z tego miejsca pojawią się w odpowiednim czasie materiały video, które są bardzo epickie :) Podróż po obiektach poprowadzimy w sposób chronologiczny, taki sam jak w legendzie.

1. Koszary.
   Budynek strasznie zdewastowany. Trudno jest zauważyć jakikolwiek ślad po wojsku, które jeszcze nie tak dawno tutaj stacjonowało. O tym obiekcie trudno wypisywać jakieś ciekawostki, więc przedstawiamy tylko wybrane fotografie.

Lewa strona budynku.

Centralne wejście do środka.

Lewa strona budynku.

Główny korytarz.

Rozpadające się ściany działowe.

   *Kilka pomieszczeń:

Łazienka.

Prysznic

Okienko "recepcjonisty".

2. Kopuła strzelecka.
   Kopuła strzelecka wykonana z żelbetonowych prefabrykatów. System tych lekkich umocnień zbudowanych w latach 1954-1955 nazwany Kompanijnym Rejonem Umocnionym miał za zadanie bezpośrednią obronę terenu 13. Baterii Artylerii Stałej.

Kopuła strzelecka.

3. Centrala artyleryjska 27. BAS.
   Jednokondygnacyjny schron zbudowany w 1957 roku. To właśnie tu za pomocą specjalistycznych przeliczników wyliczano ustawienia dział zapewniające dokładny ogień. Sam obiekt to dwie części. W jednej znajdowała się centrala z przelicznikami, maszynownią z generatorami i filtry, zaś w drugiej pomieszczenia socjalne dla załogi, dyżurkę zmiany z 6 marynarzy, Schron gazoszczelny w dużej części autonomiczny.

Jedno z wejść do schronu.

Główny korytarz.

Centralne pomieszczenie.

Pomieszczenie z filtrami powietrza.

Zapewne pomieszczenie socjalne załogi.

Drugie wejście do schronu.

4. Zapasowy punkt kierowania ogniem 13. BAS.
   Zbudowany około 1943r. fundament po niemieckim radarze typu FuNO-214 "Wurzburg - Riese". Radar o zasięgu do 70km służył prawdopodobnie do kierowania ogniem niemieckim baterii ulokowanych na Helu. W 1948r. wykorzystano dogodną lokalizację i nadbudowano na nim niewysoką wieżę Zapasowego Punktu Kierowania Ogniem dla 13. Baterii Artylerii Stałej. Początkowo, do momentu oddania do użytku w 1952r. Głównego Punktu Kierowania Ogniem pełniła funkcję jedynego stanowiska kierowania ogniem. Na szczycie zamontowano wtedy dalmierz stereoskopowy typu DM-4, później zmieniony na mniejszy DM-3 o bazie optycznej trzech metrów. Poniżej dalmierza znajduje się platforma dla Oficera Kierującego Ogniem, gdzie zamontowana była lorneta nożycowa dla obserwacji celu.

Widok z ścieżki.

Widok od frontu.

Widok w środku.

   Kolejne cztery punkty opiszemy za jednym zamachem, ponieważ znajdują się bardzo blisko siebie.

5. Punkt kierowania 27. BAS.
   "Kurza Stopka" była elementem większego kompleksu podziemnego znajdującego się u jej podstawy. W skład jego wchodziły:
- centrala artyleryjska,
- schron agregatu,
- schron załogi.
   Na szczycie wieży był zamontowany dalmierz typu DM-4. Zasada działania była taka sama jak w wcześniej przedstawionym obiekcie.

6. Stanowisko dowodzenia 27. BAS.
   Znajdowała się tutaj centrala artyleryjska dowodząca 27. Baterią Artylerii Stałej.

7.  Schron agregatu.
   Schron agregatu zaopatrywał w elektryczność 27. Baterię Artylerii Stałej.

9. Schron załogi nr 2.
   Nie będziemy się tutaj rozpisywać, ponieważ konstrukcja jest praktycznie identyczna jak w schronie załogi nr 1.

Wejścia do Stanowiska dowodzenia 27. BAS.

Zbliżenie na "lewe" wejście.

Mały hol w środku.

Główny korytarz prowadzący po kolejnych kondygnacjach.

Wejście do schronu załogi nr 2.

Wnętrze schronu agregatu.

"Kurza stopka"

Wejście na górę.

Widok w dół.

Punkt obserwacyjny.

Regulacja na łate wewnętrzną.

Schemat.

Regulacja na znaną odległość.

8. Schron załogi nr 1.
   Schron dla plutonu ogniowego (obsady dwóch dział) zbudowany w 1954r. Zapewniał schronienie załodze w przypadku bombardowania, ostrzału, a także przed skażeniem chemicznym i radioaktywnym. Zapewniał to system przedsionków i śluz oraz urządzenia filtrowentylacyjne. Ten potężny obiekt o ścianach grubości 180 cm mieścił trzy izby mieszkalne dla 39 marynarzy o 1 izbę dla 6 oficerów i podoficerów, a także liczne pomieszczenia pomocnicze. Identyczny schron przedstawiliśmy wcześniej.

Jedno z wejść do schronu.

Wnętrze - pomieszczenia załogi.

kolejne pomieszczenie załogi.

Drugie wejście.

10. Zniszczone stanowisko ogniowe nr 1.
   Cztery takie schrony wybudowano w 1935r. dla 31. Baterii im. H. Laskowskiego. Potężny żelbetonowy blok rozerwany wewnętrznym wybuchem w kwietniu 1946r. w niewyjaśnionych okolicznościach. Pierwotnie stanowisko znajdowało się ok. 100 m od brzegu Zatoki. Podczas budowy stanowiska 27. Baterii Artylerii Stałej ruiny schronu zniwelowano i zasypano, a resztki zniszczonej armaty pocięto na złom. Fragment lufy z komorą nabojową można zobaczyć w Skansenie Uzbrojenia w Helu.

Widok z plaży.

Widok z góry.

11. Stanowisko ogniowe nr 2.
   Na platformie schronu zamontowana była armata morska wz. 35 kalibru 152,4 mm wyprodukowana na zamówienie w szwedzkiej firmie "Bofors". Było to działo bardzo nowoczesne, o wysokich parametrach i dużej celności. W 1937r. podpisano umowę na dostawę kolejnych czterech dział dla planowanej baterii w rejonie Hel-Bór, jednak zamierzeń tych nie udało się zrealizować przed wybuchem wojny.
   Po wojnie, w 1948r. stanowisko dostosowano do montażu nieco mniejszej radzieckiej armaty kal. 130 mm typu B-13. W tym celu podniesiono poziom platformy o ok. 35 cm i dobudowano parapet wokół przedpiersia.
   Armaty B-13. produkowane w latach 1936-54 były szeroko stosowane w artylerii nadbrzeżnej, a także jako artyleria główna na niszczycielach. Łącznie wyprodukowano 1199 sztuk tych dział w kilku wersjach rozwojowych.

Platforma schronu.

Wejście do schronu.

12. Stanowisko ogniowe nr 3.
   Żelbetonowy monolityczny blok o masie ponad 1600 ton i wymiarach 10,40 m x 12,80 m mieścił na dolnej kondygnacji komorę na pociski i ładunki miotające oraz przedsionek, służący także jako schronienie dla załogi. Na stropie ustawiona była morska firmy Bofors kal. 152,4 mm, osłonięta wielobocznym przedpiersiem. Amunicja transportowana była do dział dwoma specjalnymi windami o napędzie ręcznym. Komory amunicyjne były przewietrzane ręcznym wentylatorem znajdującym sie w przedsionku. Wyloty wentylacji grawitacyjnej znajdowały się w przedniej części przedpiersia.
   Działo było doskonale zamaskowane parasolem z rozpiętymi siatkami maskującymi, co skutecznie utrudniało Niemcom zlokalizowanie baterii podczas obrony Wybrzeża w 1939r. Udana koncepcja architektoniczna tych stanowisk artyleryjskich posłużyła za wzór przy budowie nowych, powojennych Baterii Artylerii Stałej w latach 1946-57.
   Po wojnie schron przebudowano i ustawiono na nim radziecką armatę kal. 130 mm, pociętą na złom w 1992r.

Wejście do środka.

Fragment statku w miejscu armaty.

13. Stanowisko ogniowe nr 4.
   W miejsce zniszczonego wybuchem 1946r. stanowiska nr 1 postanowiono odbudować identyczny schron tu, na lewym skrzydle baterii. Wiązało się to z planami ponownego wykorzystania przedwojennej baterii. Wraz z ukończeniem prac budowlanych podjęto decyzję przezbrojeniu stanowiska w typowe ówczesne radzieckie działo B-13 kal. 130 mm. Prace adaptacyjne prowadzono we wszystkich czterech schronach, dobudowując dodatkowy parapet-przedpiersie oraz podnosząc platformy działa.
   Dwukondygnacyjny schron mieszczący komory amunicyjne na dolnym poziomie oraz działobitnię na stropie różnił się jedynie detalami wykończenia od swojego przedwojennego pierwowzoru.

Wejście do schronu.

Winda do transportu amunicji.

Wentylacja.

Pociski.

Łuski.

Winda do transportu amunicji - część na powierzchni.

Działo B-13 kal. 130 mm.

Widok wnętrza działa.

14. Dobudowane stanowisko ogniowe nr 4.
   Stanowisko ogniowe o tej samej budowie jak poprzednie, wyposażone w działo B-13 kal. 130 mm.

Wejście do schronu.

Platforma schronu.

Widok z przedpiersia.

Bang! Silesia Jungle.

15. Stanowiska ogniowe 27. BAS.
   Powojenna bateria uzbrojona w radzieckie działa kalibru 100 mm. Działobitnie z schronami połączone są podziemnymi korytarzami o łącznej długości 250 m. Bateria rozformowana w 1977 roku. Z czterech stanowisk, tylko na jednym ostała się oryginalna armata B-34U.

Wejście do jednego z schronów.

Wyjście na platformę armaty.

Platforma armaty - pozostałość po armacie.

Zachowana armata B-34U.

Widok z profilu.

Wnętrze działa.

16. Stanowisko reflektora 27. BAS.

Schron agregatu reflektora.

Stanowisko reflektora.

17. Magazyn amunicji.
   Żelbetonowy schron wybudowany  przed 1939r. Służył jako główny magazyn amunicji dla 31. Baterii im. H. Laskowskiego. Podczas obrony Helu w 1939r. na stropie ustawiony był przeciwlotniczy karabin maszynowy. Po wojnie schron wyremontowano i także służył jako magazyn amunicji powstającej od 1948r. Baterii Artylerii Stałej. Układ pomieszczeń był zbliżony do stanowisk artyleryjskich. Przedsionek z niszami na amunicję specjalną i małokalibrową był połączony z dwiema komorami amunicyjnymi. Transport amunicji do stanowisk odbywał się kolejką wąskotorową.

Wejście do magazynu amunicji.

18. Centrala artyleryjska 13. BAS.
   Ciężki, żelbetonowy schron centrali artyleryjskiej 13. Baterii Artylerii Stałej zbudowany w latach 1948-49 mieścił "mózg" baterii: elektromechaniczne przeliczniki artyleryjskie. Tu zbiegały się informacje z punktu kierowania ogniem i radaru, dzięki którym obliczano odpowiednie nastawy azymutu i elewacji przekazywane na działa. Schron był gazoszczelny i oprócz głównej sali dla przeliczników, mieścił izby załogi z pryczami dla 15 ludzi, radiostację, centrale telefoniczną oraz pomieszczenia techniczne: m.in. filtrowentylacji i akumulatorów.
   Dla zabezpieczenia wejść przed działaniem fali uderzeniowej, dobudowano dwie masywne ściany żelbetonowe tworzące przelotnie.

Pomieszczenie przeliczników.

Izba załogi.

Filtrowentylacja.

Pomieszczenie gospodarcze.

19. Elektrownia 13. BAS.
   Żelbetonowy schron zbudowany w latach 1949-50 zapewniający nieprzerwane zasilanie baterii w energię elektryczną. We wnętrzu zamontowano dwa zespoły prądotwórcze złożone z silników wysokoprężnych "Skoda" o mocy 90 KM każdy oraz generatorów prądu. Zapasy paliwa i wody chłodzącej w bocznych komorach schronu pozwalały na tydzień ciągłej pracy jednego agregatu. W warunkach pokojowych bateria była zasilana prądem z sieci miejskiej poprzez zamontowany tu transformator o mocy 50 kVA.

Wejście do elektrowni.

Wnętrze elektrowni.

    W tym przypadku również dwa obiekty omówimy jednocześnie :)

20. Wieża radaru kierowania ogniem.
   W 1957r. postanowiono wyposażyć baterię w radar artyleryjski umożliwiający prowadzenie ognia w warunkach ograniczonej widoczności. W tym celu tuż za Głównym Punktem Kierowania Ogniem ciężki żelbetonowy schron, na którym ustawiono wysoką wieżę. Na jej szczycie zamontowano radar typu "Zalp-B" o zasięgu do 70 km, osłonięty specjalną kopułą z materiału dielektrycznego. We wnętrzu schronu znajdowały się stanowiska operatorów radaru, pomieszczenia odpoczynku dla załogi oraz pomieszczenia techniczne: filtrowentylacja, maszynownia z dwoma agregatami prądotwórczymi, zbiorniki na wodę i paliwo oraz węzeł sanitarny.

21. Główny punkt kierowania ogniem 13. BAS.
   W 1951r. wybudowano tu ażurową żelbetonową wieżę kierowania ogniem, na której zamontowano dalmierz o bazie optycznej 4 metrów typu DM-4. Ukryty był on pod pancerną kopułą zdjętą z jednej z poniemieckich baterii przeciwlotniczych z okolic Gdyni. Przed dalmierzem znajdował się dalocelownik (wizjer peryskopowy) typu WBK-1, który obsługiwał obserwujący cel i upadki pocisków. Dalmierz umożliwiał dokładny odczyt odległości do celu, a dalocelownik jego azymutu. Dane te przekazywano automatycznie do centrali artyleryjskiej, która wyliczała nastawy na działa.

Schody na wieżę Dalmierza.

Fragment Dalmierza.

Pozostałość po Dalocelowniku.

Wieża radaru.

Widok na latarnię morską.

Selfie na szczycie :)

22. Stanowisko ogniowe baterii przeciwlotniczej.
   Bateria 7. Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej MW zbudowana w 1974r. W skład baterii wchodziło sześć stanowisk ogniowych z betonowych elementów prefabrykowanych dla armat plot typu S-60 kalibru 57 mm, ukrycia dla dalmierza, radaru kierowania ogniem, ciągników oraz schrony dla załogi. Dywizjon rozformowano w 1990r.

Jedno z stanowisk ogniowych.

Wiata gospodarcza
   Ta, którą przedstawiamy na zdjęciu jest zachowana w bardzo dobrym stanie. Znajduje się między Stanowiskiem ogniowym nr 2, a Stanowiskiem ogniowym nr 3.